Je zit rustig op de bank en je smartwatch trilt: “Hartslag: 72 slagen per minuut”. Of misschien voel je je hart bonzen na een trap oprennen en vraag je je af: is dit wel goed? De vraag wat is een normale hartslag is een van de meest gestelde vragen die ik in mijn werk als gezondheidswetenschapper tegenkom. Het is een directe indicator van de motor van ons lichaam: het hart. Maar ‘normaal’ is een rekbaar begrip dat afhangt van leeftijd, conditie en zelfs wat je net hebt gegeten.
In deze gids leg ik je alles uit over de hartslag. We gaan ontdekken wat de normale waarden zijn, hoe je zelf betrouwbaar je polsslag kunt meten en welke factoren van invloed zijn. Na het lezen van dit artikel weet je precies hoe je de signalen van je hart beter kunt interpreteren. Wat denk jij, is jouw hartslag op dit moment aan de hoge of lage kant?
Het Korte Antwoord
Een normale hartslag in rust voor een gezonde volwassene ligt tussen de 60 en 100 slagen per minuut (bpm). Voor sporters kan dit lager zijn (rond de 40-60 bpm). De hartslag varieert per leeftijd, conditie en activiteit. Een hartslag onder de 60 heet bradycardie, boven de 100 tachycardie.
Wat is een hartslag precies?
Je hartslag (ook wel polsslag genoemd) is simpelweg het aantal keren dat je hart per minuut samentrekt om bloed door je lichaam te pompen. Elke samentrekking creëert een drukgolf in je slagaders, die je kunt voelen op plekken waar een slagader dicht onder de huid ligt, zoals je pols of nek.
Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen hartslag en hartritme.
- Hartslag: De snelheid, uitgedrukt in slagen per minuut (bpm).
- Hartritme: De regelmaat van de slagen. Een gezond hart klopt met een regelmatig ritme.
Een afwijkende hartslag kan dus te snel of te traag zijn, terwijl een hartritmestoornis betekent dat het hart onregelmatig klopt.
Hoe meet je zelf je hartslag? (Stap-voor-stap)
Zelf je hartslag meten is een eenvoudige en betrouwbare manier om inzicht te krijgen in je gezondheid. Je hebt alleen een stopwatch of een horloge met een secondewijzer nodig.
- Ga rustig zitten: Zorg dat je minimaal 5 minuten rustig hebt gezeten zonder inspanning of stress.
- Vind je polsslagader: Draai een handpalm naar boven. Leg de wijs- en middelvinger van je andere hand aan de duimzijde van je pols, net onder de polsplooi.
- Gebruik de juiste vingers: Gebruik nooit je duim! Je duim heeft een eigen, voelbare hartslag, wat de meting kan verstoren.
- Voel de hartslag: Oefen lichte druk uit totdat je de hartslag voelt kloppen.
- Tel de slagen: Tel het aantal slagen gedurende 30 seconden en vermenigvuldig dit getal met 2. Dit is je hartslag per minuut. Voor de meest nauwkeurige meting kun je ook 60 seconden tellen.
Afbeelding: Een schematische afbeelding van een hand die de pols van de andere hand voelt, met de vingers op de juiste plek.
Alt-tekst: Illustratie van hoe je de polsslag meet aan de binnenkant van de pols met wijs- en middelvinger.
Wat is een normale hartslag in rust? (Tabel per leeftijd)
De hartslag in rust (rustpols) is de beste indicator. Deze kan aanzienlijk verschillen per leeftijdscategorie. Zoals de Nederlandse Hartstichting aangeeft (2024), is de bandbreedte voor volwassenen vrij ruim.
| Leeftijdscategorie | Normale Hartslag in Rust (bpm) |
| Pasgeborenen (0-3 mnd) | 100 – 150 |
| Baby’s (3-12 mnd) | 80 – 120 |
| Kinderen (1-10 jaar) | 70 – 110 |
| Volwassenen (18+) | 60 – 100 |
| Sporters (goed getraind) | 40 – 60 |
| Ouderen (65+) | 60 – 100 (vaak iets lager in de range) |
Over het algemeen hebben vrouwen een iets hogere rusthartslag dan mannen, meestal zo’n 2 tot 7 slagen per minuut meer. Dit komt doordat het vrouwenhart vaak iets kleiner is en harder moet pompen.
Factoren die je hartslag beïnvloeden
Je hartslag is dynamisch en reageert op talloze interne en externe prikkels.
Inspanning: Tijdens beweging heeft je lichaam meer zuurstof nodig, dus je hart gaat sneller pompen.
Emoties: Stress, angst, of juist blijdschap kunnen je hartslag direct verhogen door de aanmaak van adrenaline.
Cafeïne en Nicotine: Deze stimulerende middelen kunnen de hartslag tijdelijk verhogen.
Lichaamstemperatuur: Bij koorts of in een zeer warme omgeving stijgt je hartslag om je lichaam af te koelen.
Lichaamshouding: Je hartslag is meestal iets lager als je ligt dan wanneer je staat.
Medicatie: Sommige medicijnen, zoals bètablokkers, verlagen de hartslag, terwijl andere deze juist kunnen verhogen.
Wanneer is je hartslag te hoog of te laag?
Hoewel de range 60-100 bpm als normaal wordt beschouwd, zijn er medische termen voor afwijkingen in rust:
- Bradycardie (te lage hartslag): Een rusthartslag constant onder de 60 bpm. Voor sporters is dit normaal en een teken van een sterk hart. Echter, als het gepaard gaat met klachten als duizeligheid, vermoeidheid of flauwvallen, is het raadzaam een arts te raadplegen.
- Tachycardie (te hoge hartslag): Een rusthartslag constant boven de 100 bpm. Dit kan tijdelijk zijn door stress of koorts. Als dit aanhoudt zonder duidelijke oorzaak, of als je last hebt van hartkloppingen, pijn op de borst of kortademigheid, is medisch advies noodzakelijk.
Belangrijk: Deze gids is informatief. Raadpleeg bij twijfel of aanhoudende klachten altijd je huisarts. (Externe link naar de Hartstichting voor meer informatie over hartritmestoornissen).
Hartslag tijdens het sporten (Maximale hartslag en zones)
Tijdens het sporten wil je juist dat je hartslag omhoog gaat. Een veelgebruikte, simpele vuistregel om je geschatte maximale hartslag te bepalen is:
Maximale Hartslag ≈ 220 – je leeftijd
Voor een 40-jarige is de maximale hartslag dus ongeveer 180 bpm. Op basis hiervan kun je trainen in verschillende hartslagzones voor specifieke doelen:
| Zone | % van Max. Hartslag | Gevoel & Doel |
| 1 | 50-60% | Ontspannen, hersteltraining |
| 2 | 60-70% | Comfortabel, vetverbranding |
| 3 | 70-80% | Pittig, conditieverbetering |
| 4 | 80-90% | Zwaar, prestatieverbetering |
| 5 | 90-100% | Maximaal, sprinten |
Vergelijking: Hartslagmeter vs. Handmatig meten
| Methode | Nauwkeurigheid | Gemak | Context |
| Handmatig meten | Zeer hoog in rust | Vereist focus en 1 minuut | Ideaal voor een rustmeting |
| Smartwatch/Fitnesstracker | Goed tot zeer goed | Continu en automatisch | Perfect voor trends en sport |
| Borstband | Zeer hoog (gouden standaard) | Minder comfortabel | Beste keuze voor serieuze sporters |
Veelgestelde vragen (FAQ)
Wat is een gevaarlijk lage hartslag?
Een hartslag wordt medisch gezien pas zorgwekkend als deze onder de 40-50 bpm zakt én gepaard gaat met klachten zoals extreme duizeligheid, verwardheid of flauwvallen. Voor topatleten is een rustpols van onder de 40 niet ongewoon. Context en symptomen zijn dus cruciaal.
Heeft stress invloed op mijn hartslag?
Ja, absoluut. Stress en angst activeren je ‘vecht-of-vlucht’-reactie, waarbij stresshormonen zoals adrenaline vrijkomen. Deze hormonen verhogen direct je hartslag en bloeddruk. Langdurige stress kan zo bijdragen aan een constant verhoogde rusthartslag, wat belastend is voor je hart.
Is een hartslag van 90 in rust normaal?
Ja, een rusthartslag van 90 slagen per minuut valt binnen de normale range van 60 tot 100 bpm voor volwassenen. Het is wel aan de hoge kant van ‘normaal’. Als je conditie verbetert door bijvoorbeeld meer te sporten, zal je rusthartslag waarschijnlijk geleidelijk dalen.
Waarom is mijn hartslag ’s ochtends hoger?
Direct na het ontwaken kan je hartslag tijdelijk iets hoger zijn. Dit komt door de aanmaak van het hormoon cortisol, dat je lichaam helpt ‘opstarten’. Na een paar minuten rustig wakker worden, zou de hartslag moeten dalen naar je normale rustwaarde.
Kan ik mijn rusthartslag verlagen?
Jazeker. De meest effectieve manier om je rusthartslag te verlagen is door regelmatige cardiovasculaire training (duursport), zoals hardlopen, fietsen of zwemmen. Ook stressmanagement, een gezond gewicht, en het vermijden van overmatig cafeïne en nicotine dragen bij aan een lagere, gezondere rustpols.
Conclusie: Is jouw hartslag normaal?
Een ‘normale’ hartslag is geen vast getal, maar een persoonlijke en dynamische waarde binnen een gezonde bandbreedte. De belangrijkste les is om naar het volledige plaatje te kijken: een rustpols tussen de 60 en 100 is prima, maar een dalende trend door betere conditie is een fantastisch teken. Gebruik de kennis uit dit artikel om je eigen hartslag te monitoren als een stukje waardevolle informatie, niet als een bron van zorg.
Luister naar je lichaam en de signalen die het geeft. Bij aanhoudende twijfel, onverklaarbare veranderingen of klachten is de stap naar de huisarts de allerbeste.
Bronnen:
- Hartstichting Nederland. (2024). Hartslag en Hartritme. Geraadpleegd op 18 augustus 2025.
- UMC Utrecht. (2023). Patiëntenfolder Hartritmestoornissen.
- Tanaka, H., Monahan, K. D., & Seals, D. R. (2001). Age-predicted maximal heart rate revisited. Journal of the American College of Cardiology.
